ඊයේ (26.03.2024) පැවති මුදල් ප්‍රතිපත්ති මාධ්‍ය හමුවේ දී, වත්මන් මහ බැංකු වැටුප් ප්‍රතිපත්ති අර්බුදය හේතුවෙන් මහ බැංකු අධිපති ඉල්ලා අස් වේ ද? යන්න මාධ්‍ය වේදීන් ප්‍රශ්න කරන ලදි (  මාධ්‍ය වීඩියෝව මෙතනින් බලන්න)  .  ඊට මහ බැංකු අධිපතිගේ පිළිතුර වූයේ, මෙය තම සේවකයින්ට වැටුප් ලබා දීමට ක්‍රියා කිරීමේ තීරණයක් වන බැවින් ඒ මත තමා ඉල්ලා අස් නොවන බව යි. එම පිළිතුර "සමහරු විසින් කන්න ඕන වූ විට කබරගොයාත් තලගොයා කරන" බවට ප්‍රචලිත පැරණි කියමනට ගැලපෙයි. ඉල්ලා අස්වීමේ යහපාලන පදනම -  මහජන ආන්දෝලනයන් නිරාකරණය මහ බැංකු අධිපති වහාම ඉල්ලා අස්විය යුතු බවට අදහස් දැක්වෙන්නේ, මෙම වැටුප් තීරණය දූෂිත එකක් වීමත්, ඒ හරහා ඔහු විසින් මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය සහ මහජන විශ්වාසය පාවා දීමත් හේතුවෙනි (විශේෂ ලිපිය මෙතැනින් කියවන්න) . ඊට හේතු කිහිපයකි. මෙම වැටුප් තීරණය නීති විරෝධී සහ සදාචාර විරෝධී බව මුදල් කාරක සභාව හරහා පාර්ලිමේන්තුව විසින් තීරණය කොට ඇත. ඒ පිළිබඳ වාර්තාවක් මුදල් කාරක සභාපති විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කොට ඇත. ඒ අනුව, මෙම නව වැටුප් ව්‍යුහය අත්හිටු වීමටත්, මුදල් ඇමති විසින් පත් කරනු ...

මහ බැංකු කළමනාකාරීත්වය විසින් තම නෛතික ස්වාධීනත්වය සහ විද්වත් කොන්ද පසුගිය සතියේ දී දේශපාලනයට පවා දීමෙන් පසු කළ පළමු  මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණය අද (2024.03.26) ප්‍රකාශයට පත් විය (එය මෙතනින් කියවන්න).  එනම්, ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතයන් 0.50% කින් පහළ දමා මුදල් මුද්‍රණය තවදුරටත් ලිහිල් කිරීම යි. ඒ අනුව, නිත්‍ය තැන්පතු පහසුකම් අනුපාතය 8.5% දක්වා ද, නිත්‍ය ණය පහසුකම් අනුපාතය 9.5 දක්වා ද අද දින පහළ යන අතර ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අනුපාතය 2% මට්ටමේ තවදුරටත් නොවෙනස්ව පවතී. නව මහ බැංකු පනතේ ස්වාධීනත්වය සහ අනෙකුත් ප්‍රතිපාදනයන් යටතේ මහ බැංකුවේ අරමුණු ඉටු කිරීම සඳහා යොදවන සේවක මණ්ඩලය වෙත 2024-27 කාලය සඳහා පාලක මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලද වැටුප් ප්‍රතිපත්තිය අනීතික සහ සදාචාර විරෝධී බවට පසුගිය සතියේ දී පාර්ලිමේන්තුව විසින් තීරණය කරන ලදි.  එබැවින්, මහ බැංකු පාලක මණ්ඩලය විසින් මහ බැංකු ස්වාධීනත්වයට මුවා වී, තම නෛතික සීමාවන් ඉක්මවා මහජන විශ්වාසය කඩ වන ප්‍රතිපත්ති තීරණයන් ගන්නා බව සනාථ වී ඇත.  එබැවින්, මෙම කෙටි ලිපියේ අරමුණ වනුයේ, මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණයන් ද එසේ අනීතික සහ සදාචාර නොවීමේ හැකියා...

  පසුගිය දිනක මාධ්‍යය වාර්තා කරනු ලැබුවේ, මහ බැංකු වැටුප් වර්ධකය පිළිබඳ ව මුදල් කාරක සභාපති විසින් මාර්තු 20 දින පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ වාර්තාවේ නිර්දේශයන්ට මහ බැංකු අධිපති වරයා එකඟ බව මුදල් කාරක සභාවට දන්වා ඇති බව යි. එම මාධ්‍ය ප්‍රවෘත්තිය මහ බැංකුව විසින් ප්‍රතික්ෂේප කොට නොමැති බැවින්, එය සත්‍ය ප්‍රවෘත්තියක් බවත්, එය මහ බැංකු පාලක මණ්ඩලයේ එකඟතාවය බවත්, සලකා මෙම ලිපිය ඉදිරිපත් කරමි. මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ ව 1949 එක්ස්ටර් වාර්තාවේ සඳහන  2013 සැප්තැම්බර් 14 දින පාර්ලිමේන්තුව විසින් මහ බැංකුවට ප්‍රදානය කළ ස්වාධීනත්වය යනු ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු නිර්මාතෘ ජෝන් එක්ස්ටර් මහතා විසින් යෝජනා කොට පාර්ලිමේන්තුව විසින් 1949 මුදල් නීති පනතින් දෙන ලද ස්වාධීනත්වයට එහා ගිය එකකි. මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ ව එක්ස්ටර් වාර්තාවේ සඳහන් වූ ඓතිහාසික කරුනු කිහිපයක් පහත දැක්වෙයි.  මෑත දී වාර්තා වූ මහ බැංකු වැටුප් තීරණය සහ ඒ පිළිබඳ අන්දෝලනාත්මක සිද්ධි දාමය දෙස බලන විට, ජෝන් එක්ස්ටර් මහතා විසින් 1949 දී, එනම්, මීට අවුරුදු 74 කට පෙර, දැක්වූ අදහස් තවමත් ශ්‍රී ලංකාවට ගැලපෙන බව මොනවට පැහැදිලි වෙය...

  ලිපියේ පසුබිම  මේ දිනවල මහ බැංකුවේ ස්වාධීනත්වය පිළිබඳ ව විවිධ මතිමතාන්දර දැකිය හැකිය. එය, IMF කොන්දේසි මත පදනම් වූ වර්තමාන රාජ්‍ය ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රතිපත්තියට පිටින් සිදු කොට ඇති මහ බැංකුවේ අධි වැටුප් වර්ධකය ඇසුරින් හට ගෙන ඇත.  මහ බැංකු පාලක මණ්ඩලය පවසන්නේ, IMF කොන්දේසි යටතේ 2023 සැප්තැම්බර් 14 දින පාර්ලිමේන්තුව විසින් මහ බැංකුවට ප්‍රදානය කොට ඇති ස්වාධීනත්වය අනුව මහ බැංකුවේ මුදල් ගනුදෙනු රජයේ අනුමැතියක් නොමැතිව කළ හැකි බැවින් මෙම වැටුප් වර්ධකය නිත්‍යානුකූල බව යි. පාර්ලිමේන්තු විවාදවල දී මෙම ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය ඇමෙරිකාවේ මහ බැංකු ස්වාධීනත්වයට සමාන බව ද ප්‍රකාශ විය. ලෝකයේ බලවත්ම මහ බැංකුව වන්නේ ඇමෙරිකානු මහ බැංකුව යි. ඊට හේතුව, ලෝකයේ ජනප්‍රියම මුදල වන්නේ ඇමෙරිකානු මහ බැංකුව විසින් පාලනය කෙරෙන ඩොලර් මුදල වීම යි. ලෝකයේ මහ බැංකුවල විදේශ සංචිතවලින් 60% ක් පමණ ඩොලර් මුදලින් සංයුක්ත වෙයි. ලෝකයේ සිදු වන වෙළෙඳාම සහ ආයෝජනවලින් බහුතරය ඩොලර් මුදල්වලින් සිදු වෙයි.  එබැවින්, ලෝකයේ ඉතාම නොවැදගත් මුදලක් සහ දුප්පත් ආර්ථිකයක් පාලනය කරන ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවට ඇමෙරිකාන...

  පසුගිය මාර්තු 5 දින පාර්ලිමේන්තු මුදල් කාරක සභාව විසින් පැවැත් වූ මහ බැංකු අධි වැටුප් වර්ධකය පිළිබඳ පරීක්ෂණයේ දී, රජයේ මුදල්වලින් වෙනස් වූ මුදල් වර්ගයක් මහ බැංකුව සතු බව මහ බංකු පාලක මණ්ඩලය විසින් ප්‍රකාශ කරන ලදි.  මෙම තර්කය මතු වූයේ මහ බැංකු මුදල් ගනුදෙනු ද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 148 යටතේ පාර්ලිමේන්තුවේ පාලනයට යටත් රාජ්‍ය මුදල් බවට මුදල් කාරක සභා සාමාජිකයන් කිහිප දෙනෙකු විසින් ප්‍රකාශ කළ බැවිනි. මෙම මත ගැටුම හේතු කොට මහ බැංකු අධි වැටුප් වර්ධකයේ නිත්‍යානුකූල භාවය පිළිබඳ ව නිගමනයක් දීමට මුදල් කාරක සභාව අපොහොසත් විය.  එබැවින්, මෙම ලිපියේ අරමුණ වනුයේ මහ බැංකුවට විශේෂ මුදල් වර්ගයක් නොමැති බවත්, මහ බැංකුව ගනුදෙනු කරන්නේ මුදල් මුද්‍රණය හරහා බවත් පිළිබඳ ව සරල පැහැදිලි කිරීමක් ඉදිරිපත් කිරීම යි. එහෙත්, අප මතක තබා ගත යුත්තේ නුතන මුදල් ආර්ථිකයන් තුළ රජයට සහ බැංකුවලට ද මුදල් මුද්‍රණයට සමානව ගිණුම් තුළින් මුදල් මැවීම හෝ සැපයීම හරහා ගනුදෙනු කළ හැකි බව යි. මහ බැංකු මතය කෙටියෙන් ඒ අනුව, මහ බැංකුව විසින් තම ගනුදෙනු සඳහා භාවිතා කෙරෙන මුදල් යනු රාජ්‍ය මුදල් නොවේ. රාජ්‍ය මුදල් යනු රජ...

ලිපියේ පසුබිම  පසුගිය සතියේ පාර්ලිමේන්තුවේ පැවති විවාද සහ පරීක්ෂණවල දී, මහ බැංකුවේ අධික වැටුප් වර්ධකය කෙරෙහි පාර්ලිමේන්තුවේ සහ අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ විරෝධය පළ වී ඇත. එම විරෝධයට පදනම ලෙස මෙම වැටුප් වර්ධකය නීති විරෝධී, සදාචාර විරෝධී සහ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති විරෝධී යන්නට කරුනු ඉදිරිපත් වී ඇත. එහෙත්, දැන් පොදු මහජනතාව මුහුණ දෙන ගැටළුව වන්නේ, එවැනි වැටුප් ප්‍රතිපත්තියක් තීරණය කළ මහ බැංකු අධිපති ඇතුළු පාලක මණ්ඩලය තවදුරටත් එම මහජන ආසනවල සිටීම සහ එම වැටුප් ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම වැලැක්වීමට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස මහජනයා විසින් පත් කොට ඇති රජය හෙවත් ව්‍යවස්ථාදායකය සහ විධායකය තවමත් අපොහොසත් වන බව යි. එවිට, මහජනයාට ඉතිරි වී ඇති ඊළඟ නෛතික විකල්පය වන්නේ, පවත්නා නීති යටතේ අධිකරණයේ පිහිට පැතීම යි. පසුගිය 06 දින පාර්ලිමේන්තුවේ දී පැවති කෙටි විවාදයේ දී වාර්තා වූයේ, මෙම වැටුප් ප්‍රශ්නයේ දී විපක්ෂය විසින් මහ බැංකු අධිපති වරයා ඉවත් කිරීමට ක්‍රියා කිරීම වෙනුවට, පාර්ලිමේන්තු මුදල් කාරක සභාපති ඉවත් කිරීමට ක්‍රියා කරන බවත්, ඇමෙරිකාව වැනි රටවල මෙන් මහ බැංකුවට ස්වාධීනත්වය ප්‍රදානය කොට ඇති බැවින් මෙම වැටුප...